HEWLER - DAİŞ'in soykırımına terk ettikleri Êzidîlerin statü kazanmasını engellemek isteyen Irak ve KDP yönetimleri, Türkiye'nin ABD'nin örtük onayıyla gerçekleştirdiği saldırılarla Şengal'i savunmasız kılmasını ve kendilerine muhtaç bırakması beklentisinde. Uluslararası toplum ise, TSK'nin Şengal'e dönük son hava saldırılarına öncekiler gibi sessizlik içerisinde.
Binlerce yıldır yaşadıkları Şengal’e, DAİŞ tarafından 3 Ağustos 2014 tarihinde girişilen saldırılarla soykırıma tabi tutulan kalan Êzidîler, bugün ise Türkiye'nin hava saldırıları ile yüz yüze. Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK) ait hava araçları önceki gün Şengal merkezde sivil bir aracı hedef alırken, dün de kentin güneyine düşen Sikêniye köyündeki hastane bombalandı.
Birçok ülke DAİŞ saldırısını soykırım olarak kabul etmesine rağmen, Özerk Yönetim oluşturarak kendi asayiş ve güvenliklerini sağlayan Êzidîlere yönelik Türkiye’nin gerçekleştirdiği bu saldırılarına dünya yine sesiz kalmayı tercih etti. Irak'ta bulunan ABD'nin başını çektiği uluslararası koalisyon güçleri, TSK'yi sessiz kalarak onaylarken, Irak Hükümeti ve Federe Kürdistan Bölgesi Hükümeti de Êzidîlerin iradesinin kırılmasını bekler pozisyon aldı.
Özgür, eşit, halkları ortaklaştıran, Êzidîlere savunma ve yaşama gücü sağlayan Şengal yönetiminin dağılması, 2014 yılından önceki sistemin kurularak bölgenin Irak ve Federe Kürdistan denetimine alınması egemenlerin ortak tavrı olarak öne çıkarken, bölge ve Kürtlere yönelik egemenlik arayışında olan Türkiye ise at başı olarak kullanılıyor.
SALDIRI KAZİMÎ ŞENGAL'DEYKEN GELDİ
Bu kapsamda ABD’nin izni, Türkiye’nin talebiyle 9 Ekim 2019 tarihinde Irak merkezi hükümeti ile Federe Kürdistan Bölgesi Yönetimi arasında imzalanan ve Êzidîlerin iradesi kırmayı hedefleyen Şengal anlaşması hayata geçirilmek isteniyor. Antlaşmayı hayata geçirmek, Şengal yönetimini almak için Irak ordusu karadan yaptığı hareketlerden sonuç alamayınca, hava sahasının Başbakan Mustafa Kazimî'nin Şengal'de olduğu sırada Türkiye'ye açıldığı belirtiliyor.
İRADE KIRMA PLANI
TSK ise Federe Kürdistan Bölgesi'nin Metina, Avaşin ve Zap bölgelerine yönelik 23 Nisan’da başlattığı saldırılardan 115 gündür sonuç alamayınca, Bağdat ve Hewler arasındaki Şengal anlaşmasını öne sürüp yerel güçlere oluşturduğu baskı ile Şengal'e saldırıyor. Türkiye, bu saldırılarla Kürtlerin statü kazanmasını engellemeyi amaçlarken, Irak ve Federe Kürdistan yönetiminde bulunan Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ise, 2014 yılında DAİŞ'in insafına bıraktıkları Êzidîlerin üzerinde yeniden egemenlik kurma isteğinde.
Amaç, saldırılarla Êzidîlerin güç ve iradesi kırıp, güvenlik zafiyeti adı altında Şengallilerin bu iki yerel gücün denetimine almak.
IRAK OYNUYOR
Irak hükümeti, Şengal'in güvenliğini zayıf göstermek için şimdiye kadar Musul, Zaxo ve Suriye arasındaki geçişlerde kaçakçılar yoluyla uyuşturucu, silah ve ilaç taşındığı, insan kaçakçılığı yapıldığı söylem ve propagandalarını yayarak alan güvenliğini tartışmalı konuma düşürmeye çalıştı. Anlaşmayı pratikleştirmek için Irak ordusu üç kez Şengal’e girmeye çalıştı. Êzidî bölgeleri olan Til Kasap, Koço gibi köy yolları üzerinde bulunan kontrol noktalarına Êzidî asker veya Şirta (Asayiş) yerine Arapları yerleştirmeye çalıştı. Irak merkezinde kayıtlı olan Êzidîler, Şengal merkezde bulunan devlet kurumlarında bekçi yapıldı. Bunların yanı sıra Suriye ve Rojava sınırında DAİŞ’in saldırı yapacağı söylemiyle Şengaliler korkutularak, Irak Sınır Muhafızları tarafından pusu-devriye faaliyetleri yapıldı. Aynı plan kapsamında Irak ordusu şehir merkezlerine yakın konumlandırdığı güçlerini daha gerilere çekerek, yerine kendi hazırladığı asayiş güçlerini yerleştirmek istedi.
Bu adımları Hewlêr-Bağdat anlaşmasında geçen maddelere dayandıran Irak hükümeti, sonuç alamayınca Şengallileri TSK’nin saldırıları hizaya getirme çabasında.
ŞENGAL HALKI KDP VE IRAK'A ÖFKELİ
Türkiye’nin yürüttüğü bölge operasyonlarının parçası olan KDP ise, 3 Ağustos 2014 tarihinde DAİŞ’in Şengal’e yönelik saldırısında kaçan pêşmergeleri unutturmak istiyor. KDP, Şengal’in özerk statüsünü tamamen yok etme planı olan Hewlêr-Bağdat anlaşmasına tabi kalarak, Şengal’i sorunsuz bir şekilde ele geçirme niyetinde.
Şengal’deki birçok kişiyi Duhok ve Zaxo’ya çağırarak, bireysel görüşmeler yaptıkları, bu görüşmelerin ise KDP’nin Şengal Şubesi (Leqa 17) yeni sorumlusu Aşitî Koçer ile KDP Genel Başkanı Mesut Barzani’nin askeri danışmanı Babekir Zebarî tarafından gerçekleştirildiği yönünde bilgiler mevcut. Amaçlanan Şengallilerde 2014 yılında pêşmergelerin kaçışını sağlayanın KDP Şengal Şubesi (Leqa 17) sorumlusu Qadir Qaçak olduğu yargısı oluşturmak.
KDP'nin bu adımlarına rağmen Şengalliler, yapılan saldırıların sorumlusu olarak Türkiye ile birlikte KDP ve Irak'ı görüyor. Son iki saldırının istihbaratının yine KDP ve Irak tarafından sağlandığı algısındaki Êzidîler, Şengal’i 2014 yılında DAİŞ’e teslim eden KDP ve Irak hükümetlerinin, bugün de kendilerini Türkiye'nin saldırılarına açık bıraktığı düşüncesinde.
MA / Erdoğan Altan