Suriye’de yaşanan iç savaş, ülkenin güneyi olarak bilinen Dera ve Kuneytra’dan sonra Dürzilerin yoğunlukta yaşadığı Süveyda Bölgesi’ne kaydı. Türkiye destekli selefi grupların Şam’dan sonra Dera ve Kuneytra’da çıkmasını sağlayan Suriye ordusu şimdi ise Süveyda’da DAİŞ ile çatışıyor. Rusya öncülüğünde başlatılan ve sırasıyla devam eden bu operasyonlarda ABD ve Avrupalı güçlerin sessiz kalması ise tarafların bu konuda anlaştığına işaret ediyor. Cerablus’tan İdlib’e kadar olan hat ise çatışma bölgesi olarak duruyor. Rusya’nın ise Türkiye ve desteklediği selefi grupların İdlib’i boşaltmaları yönünde bir ay süre tanıdığı gelen bilgiler arasında. 

 

ADIM ADIM BÖLGELER

 

İç savaşın başlarında büyük bir bölgeyi kontrol altında bulunduran Türkiye destekli ve şimdiki adı Heyet Tahrir El Şam (HTŞ) olan El Nusra ve diğer selefi gruplar, önce Şam’ın Guta, Kalamun ve Duma bölgelerinden çıkarıldı. Rusya, Suriye, İran ve Türkiye’nin anlaşması sonucu bu bölgelerden çıkarılan gruplar daha sonra Dera, Kuneytra, Ürdün sınırı ve İsrail sınırına uzanan Golan Tepeleri civarından da çıkartıldı. Bu gruplar daha sonra Türkiye ve desteklediği gruplar tarafından Efrin ve İdlib’e yerleştirildi. Özellikle Efrin’e yerleştirilen bu gruplar, bölgenin demografik yapısının değiştirilmesinde de rol oynuyor. 

 

SIRADA SÜVEYDA VAR

 

Bu bölgelerde operasyonların tamamlanmasının ardından çatışmalar, Suriye’de Dürzilerin yoğunlukta yaşadığı Süveyda’ya sıçradı. Yaklaşık 500 bin nüfusu bulunan Dürziler, tıpkı Kürtlerin bugün öncülüğünü yaptığı sisteme benzer bir yapıyı sahipleniyor. Özerk olma noktasında daha önce taleplerini de dillendiren Dürziler, ayrıca bugüne kadar rejimle hiç çatışmadı.

 

DÜRZİLERE ‘ÖZERKLİK’ MESAJI

 

Öncesinde bölge ve çevresinde DAİŞ ya da ona bağlı herhangi bir güç bulunmazken, son günlerde Süveyda’ya giren DAİŞ, peş peşe eylemler düzenledi. Sonrasında rejim ile orada bulunan güçler arasında çatışmalar çıkarken, DAİŞ’in bu bölgeye rejim eliyle sürüldüğü belirtiliyor. Rejim, bir yandan özerklik isteyen Dürzilerin taleplerini bastırmaya çalışırken, diğer yandan da bölgenin tamamında kontrolü ele geçirmek istiyor. Diğer tarafta ise İran’a bağlı güçler Dera ve Kunytra’da olduğu gibi bu alanda da Ürdün-Suriye sınırından uzaklaşarak, ülkenin iç bölgelerine doğru yöneliyor. 

 

PATLAMAYA HAZIR VOLKAN: İDLİB

 

Suriye sahasında patlamaya hazır bir volkan konumunda olan diğer bir kent ise İdlib olarak görülüyor. Burası daha önce Rusya, İran ve Türkiye arasında sağlanan Astana anlaşması kapsamında Suriye’de “çatışmasızlık bölgesi” ilan edilen 4 bölgeden biri. Anlaşma kapsamında Humus, güneyde Dera ve Kuneytra, Şam çevresinde bulunan Guta, Duma ve İdlib gibi yerlerde “çatışmasızlık” ilan edilmişti. Ancak üzerinden bir yıl geçmeden Suriye rejimi, Rusya’nın desteği ile iki çatışmasızlık bölgesi olan Dera ile Kuneytra ve Guta’yı Türkiye destekli gruplardan temizledi. Türkiye’nin güneyinde 12 gözlem noktasının bulunduğu İdlib’de de hareketlilik başlarken, hem rejim hem de orada bulunan selefi gruplar karşılık mevzilerini güçlendiriyor.

 

RUSYA 1 AY SÜRE VERDİ

 

Türkiye bölgeye Bab El Hewa-Cilvegözü Sınır Kapısı üzerinden askeri sevkiyat yaparken, Suriye rejimine bağlı güçlerin yanı sıra İran’a bağlı milis güçlerin de bölgeye sevk edildiği gelen bilgiler arasında. İdlib’de olası bir operasyon için Kuzey Suriyeli güçlerin de hazırlık yaptığı ve bu konuda Suriye yönetimiyle temas halinde olduğu öğrenildi. Öte yandan Rusya’nın Türkiye ve ona bağlı güçlerin bölgeden çekilmesi için 7 Eylül’e kadar süre verdiği kaydedildi. Astana’nın çöktüğü ve Rusya’nın bu konuda bastırdığı aktarılırken; Türkiye, Rusya ve İran arasında da sıkı bir diplomasi trafiğinin başladığı öğrenildi.

 

İDLİB'DE GÖÇ BAŞLIYOR

 

Her an silahların patlayacağı kentte ise 2 milyon civarında bir nüfus bulunuyor. Yine binlerce selefi paramiliter gücün de bulunduğu bölgede, hemen sınırındaki Efrin ile aralarında bulunan ve onbinlerce kişinin kaldığı Atme Kampı da yer alıyor. Şimdiden bazılarının bölgeyi terk ettiği yönünde bilgiler gelirken, gidenlerin ise Hatay üzerinden Türkiye’ye geçtiği kaydediliyor. Yer yer meydana gelen çatışmaların ise bölgede büyük bir tedirginliğe neden olduğu aktarıldı.

 

İdlib’e dair gelişmeler de göçe işaret ediyor. Suriye ordusu, Perşembe günü helikopterlerden bıraktığı broşürlerle operasyonun başlayacağını ilan etti. Broşürlerde, "Savaşın sonu yakın, sizi de Suriye'nin geri kalanı gibi yerel mutabakatlara uymaya davet ediyoruz" dendi.

 

Ardından Birleşmiş Milletler'in (BM) Suriye'deki insani yardım koordinatörü Jan Egeland, Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib vilayetinde çatışmaların artması halinde Türkiye'den sınırlarını açık tutması konusunda yardım isteyebileceklerini açıkladı.

 

MA / Nazım Daştan