RIHA - Elektrik kesintileri nedeniyle Riha’da üretim yapamayan çiftçiler, domates ve biberlerin tarlada çürüdüğünü belirterek, "DEDAŞ zulmüne son verilsin" dedi.
Riha’nın Sêwereg (Siverek) ilçesi kırsal Boz Mahallesi’nde üretim yapan çiftçiler, Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. (DEDAŞ) tarafından yapılan elektrik kesintileri nedeniyle her geçen gün zarar ediyor. Sondaj kuyuları ile ektikleri yüzlerce dönüm domates ve biberi sulayan çiftçiler, ürünün olgunlaşma döneminde sık sık yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle sulama yapamıyor. 4 günde 12 saat sulanması gereken domates, biber; son 10 günde sadece 4 saat sulanabildi. Yüksek girdi fiyatları nedeniyle tarlasını ekmekte zorlanan çiftçi, elektrik kesintilerinin sonucunda ürünün olgunlaşmadan tarlada çürümesi nedeniyle hasat yapamıyor.
15 TON HASAT YERİNE 3 TON
20 yıllık çiftçi olan Hüsnü Demir (33) 12 dönüm biber ektiğini, elektrik kesintilerinden kaynaklı zararının 500 bin TL olduğunu belirtti. 200 bin TL masraf yaparak tarlasını ektiğini dile getiren Demir, “O kadar masraf yaptım, şuan içinde yer alan ürünler masrafı bile çıkaramaz. DEDAŞ zulmünden ne yapacağımızı bilmiyoruz. Sabah 09:00’da elektrik kesiliyor, akşam 19:00’a kadar enerji verilmiyor. Akşam bazen enerji veriliyor ama daha sondaj çalışmadan tekrar kesiliyor. Ya da elektriği düşük veriyorlar, kuyular çalışmıyor. Şikayette bulunuyoruz bize her seferinde ‘arıza var’ diyorlar. Bu arıza ürünlerin tam suya ihtiyaç duyduğu zamanda mı ortaya çıkıyor?” diye sordu. Ekilen biberlerin 4 günde 12 saat sulanması gerektiği bilgisini veren Demir, ancak elektrik kesintileri nedeniyle 10 günde sadece 4 saat sulandığını kaydetti. Demir, domateste dönümde 15 ton ürün hasat etmesi gerekirken, 3 ton hasat beklediğini belirterek, yetkililere elektrik sorununa çözüm bulmaları çağrısında bulundu.
TARLADA 3, MARKETTE 15 TL
Ektiği 25 dönüm domates için 300 bin masraf yaptığını belirten Ramazan Çankar (56) ise, zararlarının yaklaşık 4 milyon TL olduğunu belirtti. “Elektrik bazı günler hiç yok, bazı günler ise 20 saat kesiliyor” diyen Çankar, “Su olsaydı masrafı karşılar, kar da ederdik” dedi. Domatesin pazar-market fiyatları ile kendilerinin sattığı ücret arasındaki farka tepki gösteren Çankar, devamında şunları söyledi: “Biz domatesi bedavaya satıyoruz. Aracılar bizden domatesin kilosunu 3 TL’den alıyor ama marketlerde 15 TL’ye satılıyor. Aracılar kazanıyor. Toprağımız var, suyumuz var ama biz gidip başkalarının topraklarında mevsimlik işçi olarak çalışmak zorunda bırakılıyoruz. Birçok kişi mevsimlik iş için gittiği illerde kaza geçirip yaşamını yitiriyor. Biz yollarda ölmek istemiyoruz, kendi topraklarımızı ekmek istiyoruz.”
‘AYRIMCILIK YAPILIYOR’
Abdülkadir Arıkan (40), ektiği 20 dönüm domateste yaklaşık 300 bin TL zarar ettiğini belirterek, “DEDAŞ bu kadar zulüm yapıyor ama seçilmişler buna ses çıkarmıyor. Mazot, gübre, ilaç fiyatları her gün yükseliyor. 1 torba (50 KG) gübreyi bin TL’ye aldık, geçen sene aynı torba 500 TL idi. Biz bu toprakları bırakmak istemiyoruz. Kendi topraklarımız varken başkasına hizmet etmek istemiyoruz” şeklinde konuştu. Kurdistan ile Türkiye illeri arasında elektrik kesintilerinde ayrımcılık yapıldığına dikkati çeken Arıkan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Kürtlerin hizmet görmesini istemiyorlar, bunun için elektriğimiz kesiliyor. Birçok batı ilinde de tarım yapılıyor ama bir gün elektrik kesintilerinin yapıldığını duymadık. Bir ayrımcılık söz konusudur. Antalya’da bir saat elektrik kesilse dünya yıkılır, bizim günlerce elektriğimiz kesiliyor.”
İHTİYAÇ DUYULAN DÖNEMDE SU KESİNTİSİ
Ziraat mühendisi Serhat Altandağ da sulama sorununa dikkat çekti. Altandağ, “Maalesef sulama ile ilgili çok eksiğimiz var. Sondaj kuyularından çıkarılan su ile sulama yapılıyor. Özellikle hasada yakın dönemde, bitkinin suya en çok ihtiyaç duyduğu dönemde sular kesilmekte. Bu çiftçiler tarafından büyük bir dezavantaj. Üretilen ürünler son evreye geldiğinde su eksikliğinden kaynaklı çiçek dökümü yapmakta ve yetişen ürünler çok kalitesiz, piyasa değeri en düşük ürünler olmaktadır. Son dönemde artan tarımsal girdi fiyatlarının zorladığı çiftçiler, ürün elde edemediği için daha fazla zarara uğramakta” ifadelerini kullandı.
VERİM KAYBI ÇOK
Karacadağ bölgesinde yaklaşık yüz bin dönüm alanın üretim için ekildiğini belirten Altandağ, “Bölgenin toprakları ekilebilinir birinci sınıf toprak ama maalesef kuraklıktan kaynaklı verim kaybı çok. Son yıllarda yeterince yağış olmadı. Normalde tarlada kuru toprağın kalmaması gerekirken, bitkinin kökü dahi kuru. Havalar mevsim normalinin üzerinde bir sıcaklığa sahip. Bitki bu sıcaklardan kaynaklı ve suyun olmaması nedeniyle erken çiçek döküyor. Elektrik sorunu çözülse, tarlalara su ulaşsa tarımda verimlilik inanılmaz bir şekilde artacak, mevsimlik işçi göçü de azalacak. Birçok kişi yeniden tarıma yönelecek” şeklinde konuştu.
MA / Emrullah Acar