Me sala ku sermayedaran daristan û qadên çandiniyê, darên zeytûnan, baxçeyên çay û nokan îstismar kirin, li dû xwe hişt. Ligel guherîna avhewayê germahî zêde bû û gelek bûyerên xwezayî yên tund qewimîn.
Li Rojhilata Navîn ku bûye navenda berjewendî û nakokiyên emperyalîstan tevahiya salê êrîş dewam kir û krîza heyî mezintir bû. Geşedanên dawî bi xwe re hevsengiyên nû ava dike, ev yek ji bo hêzên berxwedêr hem xetere û hem jî avantaj e.
Hewldanên hêzên cîhanî yên ji nû ve dîzaynkirina Rojhilata Navîn di sala 2024’an de leztir bû. Rêveberiya gelek welatan guherî, rejîma Baas a 61 salî hilweşiya û şerê Îsraîl û Hamasê veguherî rengekî din.
Hevberdevkê HDK'ê Çengîz Çîçek, diyar kir ku ji bo çareseriya pirsgirêkên lezgîn yên li Tirkiyeyê yekane kesê ku bibe bersîv Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan e û wiha got: "Li Tirkiyeyê ji bo çareseriya pirsgirêkên lezgîn tekane muxatab Birêz Abdullah Ocalan e. Li gorî vê rastiyê em ê sala 2024'an bikin sala mezinkirina rêxistinbûyînê.
Siyaseta kurd ku tevî gefên rejîma yekzilamî ya ji bo girtina partiyê gef xwarin hem mohra xwe li hilbijartinan hem jî li sala 2023’yan xist, dest ji israra xwe ya ji bo siyaseta demokratîk û bertekên xwe yên li dijî tecrîda Îmraliyê berned.
Hevseroka Giştî ya DBP’ê Çîgdem Kiliçgun Uçar diyar kir ku Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan hêzeke û wiha got: “Dema birêz Abdullah Ocalan azad bû, dê bike ku aqilê dewletê bi xwe re hevrû bibe, bi xwe re guherîn û veguherînekê bîne.”
Pergala darazê ku roj bi roj vediguhere amûreke zextên mezin a li ser civakê, di sala 2023’yan de bû amûra herî bikêr a desthilatê. Di nava salê de, daraz hema bêje veguherî "Buroya Hiqûqê ya AKP-MHP'ê".
Ciwanên ku bi polîtîkayên şerê taybet bûn hedef, li dijî tecrîd, şer, krîza aborî û polîtîkayên koçkirinê sala 2023’yan bi berxwedanê derbas kirin.
Polîtîkayên desthilata AKP'ê ku xizmeta tenduristiyê veguherandin tiştekî bazirganiyê, bûn sedem ku di salekê de hezar û 964 bijîşk derkevin derveyî welêt û zêdeyî 9 hezar xebatkarên tenduristiyê rastî tundiyê bên.
Welatiyên Tirkiyeyê di sala 2023’yan de hîn bêhtir xizan û deyndar bûn û mehkûmî alîkariyên civakî hatin kirin. Prof. Dr. Mûstafa Durmuş diyar kir ku dê ev rewş di 2024’an de jî bidome û wiha got: “Xwe ji bo têkoşîna hevpar amade bikin.”
Bajarên beton ên ku ji aliyê rantxwiran ve hatine afirandin, di sala 2023'yan de ji mirovan re bûn gor. Cîhana ku hevsengiya wê ya ekolojiyê hat serobinokirin, gava bi erdhej û lehiyan hejiya, sala 2023'yan ji bo xwezayeke jiyanwer bi têkoşînê derbas bû.
Karkerên ku di sala 2023’yan de li dijî betalî, xizanî û bêrêxistinbûyînê li ber xwe dan, gelek destkeftî bi dest xistin.
Sala 2023’yan ku bi Şerê Rûsya-Ûkraynayê dest pê kir, bi ji nû ve destpêkirina Şerê Îsraîl-Fîlîstînê re diqede. Saleke ku bi kaos û xizaniya Şerê Cîhanê yê Sêyemîn ku hêzên hegemon kûrkirin bi xwe re anî, bû şahidê kêfxweşiya kêmaniyan û hilweşina mirovahiyê.
Ji aliyê çand û hunerê ve sala 2023’yan hem bû vejînek, hem jî bû sala astengî û qedexeyan. Hunermend û yek ji rêvebera KASED’ê KASED’ê Devrîm Demîr bal kişand ser qedexeyan û wiha got: “Di sala 2023’yan de bêtehemûliya li dijî çand, ziman û hunera kurdî ya alternatîf derket asta herî jor, lê li gel vê yekê vejînek jî pêk hat.”
Li girtîgehên ku hikûmet gelek caran pesnê wan dide, di nava salekê de hema bêje tu maf nemane ku nehatine binpêkirin. Herî kêm 4 hezar û 904 binpêkirinên mafan pêk hatin, 34 girtiyan jiyana xwe ji dest da û berdana 245 kesan jî hat taloqkirin. Herî dawî bi daxwaza "Ji Abdullah Ocalan re azadî" greva birçîbûnê dest pê kir.